Καρκίνος Παχέος Εντέρου

Μπορεί να διαγνωσθεί σε πρώιμα στάδια με προληπτικό έλεγχο των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού αλλά και να προληφθεί με την αφαίρεση των πολυπόδων του εντέρου. Η πρώιμη διάγνωση εξασφαλίζει σχεδόν πλήρη θεραπεία

Υπάρχουν συμπτώματα;
Σε αρχικά στάδια δεν προκαλεί συμπτώματα. Συνηγορητικά συμπτώματα, εφόσον επιμένουν,  είναι:

• Αλλαγή συνηθειών εντέρου
• Διάρροια, δυσκοιλιότητα εναλλαγές διάρροιας με δυσκοιλιότητα
• Αίμα στα κόπρανα
• Ανερμήνευτη αναιμία
• Κοιλιακός πόνος ή δυσφορία
• Εντερική απόφραξη (συμπτώματα ειλεού)
• Απώλεια βάρους αδιευκρίνιστης αιτιολογίας
• Ελάττωση της διαμέτρου των κοπράνων
• Αίσθημα ότι το έντερο δεν αδειάζει πλήρως μετά την κένωση
• Επίμονη κόπωση

Χρειάζεται όμως να ελεγχθούν από τον γιατρό (γαστρεντερολόγο ή παθολόγο) ιδιαίτερα αν επιμένουν πάνω από 2 εβδομάδες.

Στάδια νόσου

–Στάδιο Ι Ο καρκίνος είναι εντοπισμένος μέσα στο έντερο

–Στάδιο ΙΙ Ο καρκίνος έχει επεκταθεί έξω από τα τοιχώματα του εντέρου.

–Στάδιο ΙΙΙ Υπάρχει προσβολή των επιχώριων λεμφαδένων

-Στάδιο ΙV Υπάρχουν μεταστάσεις

Θεραπείες

Ανάλογα με τα στάδια ακολουθείται η αναγκαία θεραπεία. Κατ’ αρχήν αντιμετωπίζεται χειρουργικά και ανάλογα με το στάδιο απαιτείται επί πλέον χημειοθεραπεία ή/και ακτινοβολία

Παρενέργειες

Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι ασθενείς ότι οι πιθανές παρενέργειες δεν βιώνονται ούτε από όλους ούτε στον ίδιο βαθμό, επίσης, πολλές από αυτές μπορούν να εξαλειφθούν ή να μειωθούν σε σημαντικό βαθμό. Συνήθως είναι παροδικές και θα εξαλειφθούν με το πέρας της θεραπείας.

Οι πιο συνηθισμένες είναι αίσθημα κόπωσης, ναυτία , διάρροια ή δυσκοιλιότητα, απώλεια μαλλιών, ξηροστομία ή δυσκολία  στην κατάποση.

Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά δεδομένα, ο καρκίνος του παχέος εντέρου θεωρείται παγκοσμίως ο τρίτος συχνότερος σε εμφάνιση καρκίνος.

Επιδημιολογικές μελέτες υποδεικνύουν, ότι η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου συναντάται συχνότερα στις αναπτυγμένες δυτικές κοινωνίες, συγκριτικά με τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η ανάπτυξη του καρκίνου αποτελεί μια ιδιαίτερα σύνθετη βιολογική διαδικασία, που ακόμα και στις ημέρες μας δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί. Πάρα ταύτα ο τεράστιος όγκος επιστημονικών ερευνών και δεδομένων που εκπονούνται, μας έχει οδηγήσει σε κάποια συμπεράσματα σχετικά με τους παράγοντες που εμπλέκονται στη διαδικασία της καρκινογένεσης. Ορμόνες, συγκεκριμένοι ανοσολογικοί μηχανισμοί και βέβαια η γενετική προδιάθεση, αποτελούν κάποιους από τους παράγοντες που διαδραματίζουν ουσιαστικότατο ρόλο στην όλη διαδικασία. Σήμερα όμως γνωρίζουμε πως και περιβαλλοντικοί παράγοντες (ιδιαίτερα ο τρόπος ζωής), ασκούν εντονότατη επιρροή στην ανάπτυξη του καρκίνου. Το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, οι ανθυγιεινές επιλογές σίτισης, η παχυσαρκία,  διάφοροι μολυσματικοί παράγοντες, τα χημικά κατάλοιπα, αλλά και οι ακτινοβολίες, συνθέτουν το πάνελ των κυριότερων παραγόντων κινδύνου. Παραγόντων δηλαδή που είναι «εν δυνάμει» καρκινογενείς και άρα υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν την σκανδάλη εκδήλωσης της συγκεκριμένης νόσου.

Α. Διαιτητικοί παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη Καρκίνου του Παχέος Εντέρου
Παχυσαρκία

Το υπερβάλλον σωματικό βάρος και η παχυσαρκία, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, όπως επίσης του οισοφάγου, του μαστού, του ενδομητρίου και του νεφρού. Συγκεκριμένα, η κεντρική παχυσαρκία, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένο σπλαχνικό (ενδοκοιλιακό) λίπος (το γνωστό μας σχήμα «μήλου»), έχει συσχετιστεί και με την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου.
Ο στόχος για το σωματικό μας βάρος πρέπει να επικεντρώνεται σε δύο σημεία :
a) διακύμανση Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) από 18,5 έως 25
{ΔΜΣ = βάρος σε κιλά / (ύψος σε μέτρα)2 }
b) περιφέρεια μέσης < 80 εκατοστά για τις γυναίκες και <94 εκατοστά για τους άνδρες

Κόκκινο Κρέας
Διεθνείς μελέτες  έδειξαν  ισχυρή συσχέτιση μεταξύ υψηλής κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και θνησιμότητας από ορθοκολικό καρκίνο. Υπάρχουν αρκετοί μηχανισμοί που έχουν προταθεί για το πως το κόκκινο κρέας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Η χρήση των νιτρικών και νιτρωδών αλάτων, βρίσκει σήμερα μαζική εφαρμογή στα επεξεργασμένα κρέατα και στα προϊόντα τους όπως είναι τα αλλαντικά. Ο ίδιος ο οργανισμός ανάγει τις  νιτρώδεις αυτές ενώσεις σε νιτροζαμίνες. Οι τελευταίες, αλληλεπιδρούν με το DNA των κυττάρων του εντέρου και μπορεί να προκαλέσουν μια σειρά μεταλλάξεων και αλλοιώσεων που προάγουν την καρκινογένεση. Ταυτόχρονα έχει παρατηρηθεί, πως αυξημένα επίπεδα σιδήρου ενδεχομένως να αυξάνουν την παραγωγή ελευθέρων ριζών. Ως γνωστόν, οι ελεύθερες ρίζες αποτελούν πολύ δραστικά μόρια, ικανά να προκαλέσουν την έναρξη της μετάλλαξης ενός φυσιολογικού κυττάρου σε καρκινικό, προσβάλλοντας μεγάλα βιολογικά τμήματα και κυρίως το DNA. Τέλος ετεροκυκλικές αμίνες (ΗΑs) και πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (ΡΑΗs), που σχηματίζονται κατά την διάρκεια του μαγειρέματος σε υψηλές θερμοκρασίες, έχουν επίσης κατηγορηθεί για δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών, προκειμένου να αναπτυχθεί καρκίνος του παχέος εντέρου.
Οι συστάσεις όλων των έγκριτων διεθνών φορέων υγείας είναι σαφείς :  Περιορίστε τη κατανάλωση κρέατος σε 2 -3 φορές το μήνα

Αλκοόλ
Σύμφωνα με το Word Cancer Research Fund, η κατανάλωση πάνω από 30-50 γρ αλκοόλ την ημέρα  διπλασιάζει τον κίνδυνο καρκινογένεσης στον  ορθό και το παχύ έντερο. Θα ήταν ωφέλιμο να έχουμε υπόψιν πως δέκα γραμμάρια αλκοόλης αντιστοιχούν σε 120 ml κρασί, 300ml μπύρας ή 30 ml αποσταγμένων ποτών (με 80% περιεκτικότητα σε αλκοόλ).Το αλκοόλ καθώς μεταβολίζεται σε ακεταλδεϋδη, μπορεί να επιφέρει αλλοιώσεις στα κύτταρα και να τροποποιήσει αρνητικά τον  μεταβολισμό των καρκινογόνων ουσιών.

Β. Διαιτητικοί παράγοντες που ευνοούν την πρόληψη από Καρκίνο Παχέος Εντέρου
Φρούτα &Λαχανικά
Τα αποτελέσματα από πολυάριθμες  επιδημιολογικές μελέτες, επιβεβαιώνουν πως η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος  εντέρου, ενώ παράλληλα  μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου της στοματικής κοιλότητας, του οισοφάγου και του στομάχου. Από τα θρεπτικά συστατικά των φρούτων και των λαχανικών, που συστηματικά έχουν διερευνηθεί για την ευεργετική τους επίδραση, είναι οι φυτικές ίνες. Πιο συγκεκριμένα, οι φυτικές ίνες, αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων και μειώνουν τον χρόνο διέλευσης των καρκινογόνων ουσιών καθώς μεταφέρονται μέσω του γαστρεντερικού σωλήνα. Έτσι δρουν προστατευτικά αραιώνοντας το περιεχόμενο του εντερικού αυλού και ενδεχομένως μειώνοντας την απορρόφηση των καρκινογόνων συστατικών από την εντερική χλωρίδα.

Ένας δεύτερος μηχανισμός που μπορεί να εξηγήσει την «αντικαρκινική» δράση των  φυτικών ινών, είναι η σύνθεση των λιπαρών οξέων βραχέας αλύσου στην περιοχή του παχέος εντέρου, ως αποτέλεσμα της ζύμωσης ορισμένων φυτικών ινών από τα βακτήρια. Τα λιπαρά οξέα βραχέως αλύσου, όπως το βουτυρικό οξύ, προάγουν την απόπτωση και  αναστέλλουν  την παραγωγή δευτερογενών χολικών οξέων, μειώνοντας το ph του παχέος έντερου.

Οι φυτικές ίνες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τις διαλυτές και τις αδιάλυτες.
Διαλυτές Φυτικές Ίνες υπάρχουν στη βρώμη, στους ξηρούς καρπούς, στα όσπρια, στη σάρκα των φρούτων και στα λαχανικά.
Αδιάλυτες Φυτικές Ίνες υπάρχουν στο πίτουρο, στα ανεπεξέργαστα δημητριακά, στα λαχανικά και στις φλούδες των φρούτων.

Παράλληλα, λαχανικά όπως το μαρούλι, το κινέζικο λάχανο , το κουνουπίδι  και το μπρόκολο περιέχουν ινδόλες, φαινυλισοθειοκυανικό άλας( PEITC) και σουλφοραφάνη  σε υψηλές ποσότητες, ουσίες με έντονα προστατευτικές ιδιότητες.
Τρεις με τέσσερις μερίδες  μπρόκολο την  εβδομάδα, είναι αρκετές να  προστατεύσουν τον οργανισμό από την  εμφάνιση πολύποδα του  παχέος εντέρου. Με στόχο την πρόληψη κατά του καρκίνου, το National  Cancer  Institute συστήνει την ημερήσια κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών.
1 μερίδα φρούτου = 1 μέτριο φρούτο ή ¾ ποτήρι χυμός φρούτου
1 μερίδα λαχανικών = 1 ατομικό μπολ σαλάτα με λαχανικά

Φυλλικό οξύ
Πρόσφατες προοπτικές μελέτες τεκμηρίωσαν τον συσχετισμό της μειωμένης πρόσληψης φυλλικού οξέος με τον  αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου.
Έχει προταθεί πως ο κίνδυνος καρκίνου πολλαπλασιάζεται όταν η διατροφή χαρακτηρίζεται από χαμηλά ποσοστά μεθειονίνης και φυλλικού οξέος και ταυτοχρόνως αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ. Χαμηλά ποσοστά φυλλικού οξέος μπορεί να οδηγήσουν σε καρκινογένεση προκαλώντας γονιδιακές μεταλλάξεις, τροποποιώντας την γονιδιακή έκφραση και  αλλοιώνοντας το DNA.
v  Φυλλικό οξύ – πηγές : Μαγιά μπύρας, σκουροπράσινα φυλλώδη λαχανικά, ( π.χ. σπανάκι), πορτοκάλι, δημητριακά ολικής αλέσεως, όσπρια
Συμπερασματικά καταλήγουμε ότι  η πρόσληψη φυλλικού οξέος μέσω της διατροφής αποτελεί σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα για την καρκινογένεση του παχέος εντέρου.

Ασβέστιο
Το ασβέστιο μπορεί να αποτελέσει ασπίδα κατά του καρκίνου του παχέος εντέρου για δύο λόγους: 1) Δεσμεύει τα δευτερογενή χολικά οξέα στον εντερικό σωλήνα και 2) εμποδίζει την κυτταροτοξική δράση της διαιτητικής αίμης (Ο σίδηρος της διατροφής μπορεί να είναι είτε συνδεδεμένος με την αίμη είτε ελεύθερος. Στα ζωικά τρόφιμα, περίπου το 40% του σιδήρου βρίσκεται συνδεδεμένος στην αίμη και το 60% ελεύθερος. Στα φυτικά τρόφιμα όλος ο σίδηρος είναι ελεύθερος).
Μελέτες παρατήρησης, υποστηρίζουν την παραπάνω θεωρία ενώ η κλινική μελέτη Calcium Polyp Prevention Study, ανέδειξε την προστατευτική δράση της συμπληρωματικής χορήγησης ασβεστίου (1.200 mg) ενάντια στην επανεμφάνιση ορθοκολικών αδενωμάτων. Αν  και τα επιστημονικά ευρήματα είναι ενθαρρυντικά , περαιτέρω  έρευνες είναι αναγκαίες για την πλήρη τεκμηρίωση της υπόθεσης.